In de novemberuitgave van BioTech News gaven Jan-Eric Zandbergen (CEO), Margot Bruens (Plantmanager A7) en Eric van Gerven (Projectleider) van BBio een interview over hoe de strenge GAPIII eisen zorgen voor optimale omstandigheden om in grote volumes veilig en kwalitatief vaccins te produceren.

Bilthoven Biologicals

GAPIII eisen zorgen voor ideale vaccinproductiefaciliteiten

‘Waar een Nederlands bedrijf groot in kan zijn’. Iedereen die het onopvallende pand van Bilthoven Biologicals op het Utrecht Science Park Bilthoven ziet, zal dit onwillekeurig denken. Maar we zijn hier toch echt op de plek waar de afgelopen jaren miljoenen doses IPV (geïnactiveerd poliomyelitisvaccin) werden verstrekt aan bijna alle landen in de wereld. Een bedrijf met een unieke wereldwijde impact dat een continue opschaling kent. CEO Jan-Eric Zandbergen, Plant Manager Margot Bruens en Projectmanager Eric van Gerven aan het woord over onder andere het uitzonderlijke GAPIII lab dat binnenkort wordt opgeleverd.

Maar eerst een stukje voorgeschiedenis, dat overigens al even uniek is. Want Bilthoven Biologicals (BBio) komt voort uit het Nederlands Vaccin Instituut. In 2012 werd het Instituut, eveneens gevestigd op het Utrecht Science Park Bilthoven dat toen nog RIVM terrein heette, geprivatiseerd om vervolgens gekocht te worden door de Indiase Cyrus Poonawalla Group. Geen onbekende, want de contacten met de Poonawalla Group dateren al uit de jaren ’70. De groep is tevens eigenaar van het Serum Institute of India, in volume de grootste vaccinproducent ter wereld.

Van DTP tot polio

Sinds de start van het bedrijf voorziet BBio jaarlijks vele kinderen van het DTP vaccin en talloze reizigers gaan beschermd op reis dankzij het Bilthovense product. Wat bij velen onbekend is, is dat in Bilthoven ook de productie plaatsvindt van BCG (bacille Calmette-Guerin), dat wordt ingezet als blaasspoeling bij patiënten met niet-spierinvasieve blaaskanker waar de tumor is verwijderd. Maar centraal stond binnen BBio toch het verhogen van de productie van het geïnactiveerd poliomyelitisvaccin (IPV) om het aanbod op het niveau van de wereldwijde vraag te brengen. Van 2012 tot 2020 wist BBio de jaarlijkse IPV-productiecapaciteit met tien keer te vergroten vanuit dezelfde faciliteit. Daarnaast werden nieuwe faciliteiten gebouwd om ervoor te zorgen dat er nog meer product geproduceerd kan worden volgens de strenge nieuwe regelgeving.

En zo werd een bedrijf in Bilthoven een heel grote leverancier van poliovaccins en levert daarmee nu een belangrijk deel van de vaccins die nodig zijn om het GPEI programma te realiseren. Het GPEI ‘Global Polio Eradication Initiative’ is een samenwerking tussen UNICEF, de WHO, Rotary International en het Amerikaanse Center for Disease Control and Prevention (CDC) en heeft als doel een poliovrije wereld. BBio speelt (bijna onopgemerkt) wereldwijd een zeer belangrijke rol en onderhoudt intensieve contacten met organisaties als de WHO en UNICEF. Inmiddels hebben jaren van polio-onderzoek en productie van honderden miljoenen vaccins, geleid tot een bijna wereldwijde uitbanning van het poliovirus. Waarin 1988 nog 350.000 gevallen in 125 landen werden geregistreerd, is dat aantal in 2020 teruggebracht tot 140 gevallen in 2 landen. Helaas gooide oorlogsconflicten en corona volgens Jan-Eric Zandbergen recent roet in het eten.

Niet volledig uitgeroeid

‘Dat op de plek bezorgen van het poliovaccin is nog lang geen sinecure,’ weet Zandbergen. ‘Vaak staan (oorlogs-)conflicten en religieuze of praktische bezwaren het toepassen van het vaccinatieprogramma in de weg. In Afghanistan heerst door de machtswisselingen een complexe situatie waardoor de poliovaccinatie niet naar behoren kan worden uitgevoerd. Dit terwijl kleine landen te lijden hebben gehad onder het stagnerende luchtvaartverkeer door corona. Wereldwijd zijn maar liefst 23 miljoen kinderen door de pandemie niet gevaccineerd.’

Zolang polio niet volledig is uitgeroeid, bestaat er wereldwijd een risico op herintroductie van het virus. Volgens Jan-Eric Zandbergen, sinds vijf jaar CEO van BBio, is het niet onwaarschijnlijk dat we door verminderde vaccinatie tijdens de pandemie weer te maken krijgen met een opleving van polio(uitbraken).

Samples researchfaciliteiten potentieel risico

Eric van Gerven: ‘Vanwege de succesvolle eradicatie van wildpoliovirus type 2 (WPV2) is wereldwijd sinds mei 2016 de type 2-component uit het oraal poliovaccin gehaald. Type 2 mag geen problemen meer veroorzaken. Daarom heeft de WHO een Global Action Plan (GAP) opgesteld: GAPIII – WHO global action plan to minimize poliovirus facility-associated risk after type-specific eradication of wild polioviruses and sequential cessation of OPV use.  Dit meer dan 250 bladzijden tellende document beschrijft de criteria waaraan laboratoria en productiefaciliteiten moeten voldoen om poliovirus type 2 in de toekomst te blijven gebruiken. Daar committeert BBio zich aan.’

Margot Bruens: ‘Enkele jaren geleden besloot de World Health Organization ook om het risico van ‘ontsnapping’ zo veel mogelijk te elimineren door slechts een beperkt aantal polio faciliteiten te accepteren. Acceptatie vond alleen plaats als de plant aan de meest hoogstaande eisen op het gebied van  biosecurity en biosafety voldeed.  BBio werd door de WHO toegelaten tot het certificatieproces. Daaruit voortvloeiend moest recent het door de WHO voorgeschreven GAPIII ruimte bieden aan onder meer een verhoogde productiecapaciteit. We hebben de productie van poliovaccins enorm vergroot en de opschaling voldoet volledig aan de GAPIII eisen.’

De prestigieuze opdracht voor de bouw van een nieuw lab werd uitbesteed aan Kropman Contamination Control  (KCC) samen met een multidisciplinair projectteam (W, E, GA, Proces) en in nauwe samenwerking met o.a. Cleanroom Combination Group en architect KuiperCompagnons.

Perfect als vaccinproductiefaciliteit

Inmiddels is een voor Nederlandse begrippen uitzonderlijke, zeer goed beveiligde infrastructuur ontstaan op het Utrecht Science Park Bilthoven. Een structuur die bovendien voldoet aan de hoogst gestelde WHO normen. Logisch dat Bilthoven Biologicals wordt genoemd in het rapport ‘PANDEMIC PREPAREDNESS ACT NOW’ van de Topsector Life Sciences & Health over de inrichting van vaccinproductiefaciliteiten in Nederland als nationale en internationale voorziening.  Het rapport stelt voor de Nederlandse productiecapaciteit voor vaccins uit te breiden met twee faciliteiten op het Utrecht Science Park Bilthoven die inzetbaar moeten zijn voor de volledige productie van alle typen vaccinplatforms.  Er wordt dan gedacht aan een multipurpose vaccinfaciliteit: 100% ter beschikking aan de overheid ten tijde van een pandemie, zowel voor het maken van de drug substance als het maken van het eindproduct drug product (inclusief formuleren, vullen en verpakken). En daarnaast een commerciële productiefaciliteit: voor innovatieve technologie voor virale en viral-vector vaccins, die voor 20% ter beschikking staat aan de Nederlandse overheid ten tijde van een pandemie. Fysiek zou dit alles in Bilthoven redelijk simpel implementeerbaar zijn.

Uit: BioTech News November 2021